Budki lęgowe dla ptaków - jak zrobić

Jest to wyzwanie dla majsterkowiczów, ale też olbrzymia satysfakcja, że przyczyniliśmy się do realnej ochrony przyrody. Czy warto kupować gotowe budki? Wiele modeli może się okazać źródłem rozczarowań. Wiele z nich nie zostało dostosowanych do realnych potrzeb ptaków, a więc istnieje niewielka szans, że znajdą lokatorów; często można spotkać budki-atrapy, które  mają stanowić jedynie dekoracyjny element ogrodu.

Co jest istotne przy projektowaniu (lub wyborze) właściwej budki? Średnica otworu wlotowego (w gotowych budkach są one często stanowczo za duże). Umiejscowienie otworu wlotowego – powinno być co najmniej 15 cm od podstawy. Niemontowanie żerdzi przy otworze wlotowym – jest to znakomite oparcie dla drapieżników. Grubość ścianek – najlepiej wykorzystać drewniane deski o grubości 18 mm, które bez trudu można znaleźć w punktach handlowych  (zapewni to odpowiednią izolację termiczną). Odpowiednia barwa – kolor naturalny jest najlepszy. Możliwość otwarcia budki – dzięki czemu można przeprowadzić coroczne czyszczenia. 

Zeszłoroczne gniazdko

Na początek najlepiej jest się zastanowić dla jakiego konkretnego lokatora chcemy zbudować budkę. Czy będzie to na przykład: sikora modraszka, sikora bogatka, mazurek czy kawka? Decyzję podejmujemy na podstawie tego, jakie gatunki obserwujemy w naszej okolicy.

My korzystamy z książki „Budki lęgowe dla ptaków. 80 modeli do samodzielnego wykonania”. 

W książce tej tam wszystkie niezbędne detale, chociażby te dotyczące zawiasów i zamknięcia:

„Zawiasy. Skoro budkę lęgową trzeba czyścić co roku, koniecznie musisz pomyśleć o zamontowaniu ruchomej części. Za drzwi mogą posłużyć dach albo jeden z boków. Bez względu na to, który element wybierzesz, pamiętaj, żeby nie przytwierdzać go na stałe. Zamiast prawdziwych zawiasów możesz użyć krótkich skórzanych pasków albo kawałków elastycznego plastiku. Drzwi mogą obracać się także na dwóch gwoździach.

Zamknięcie. Ruchomą część budki lęgowej można blokować na różne sposoby. Oczywiście możesz zamocować przy nich haczyk, ale dwa gwoździe owinięte kawałkiem drutu w zupełności wystarczą.

Jeśli to przednia część budki lęgowej służy za drzwi, zamknięcie wykonaj z dwóch gwoździ: jednego wbitego w ruchomą część, a drugiego nieco niżej, w podłogę. Pojedynczy gwóźdź z solidną główką, przycięty do odpowiedniej długości, posłuży za klucz.”

Dla przykładu: chcemy zrobić budkę dla sikory modraszki (te same rozmiary są odpowiednie również dla sikory ubogiej, sosnówki i czubatki) . Szerokość wewnątrz: 100 mm, wysokość wewnątrz: 2oo mm, głębokość wewnątrz: 100 mm, otwór wlotowy: 27 – 28 mm (przy takim otworze będzie bezpieczna). Powinna ona zawisnąć na wysokości 2 – 4 m a ich okres lęgowy trwa od połowy kwietnia do początku maja. Dla porównania otwór dla sikory bogatki powinien mieć 30 – 32 mm a jej okres lęgowy trwa od końca marca do początku maja. Bogatka nie wejdzie do budki przez zbyt mały otwór więc budka ta zostanie dla mniejszego ptaka. W przyrodzie nie jest tak naprawdę łatwo o dobre miejsce do lęgu więc wyścig i walka trwają.

Oto „przepis” na budkę lęgową w kształcie rombu. Wymiary są podane w mm:

Również w Internecie można znaleźć informacje o optymalnej wielkości budki, średnicy otworu wlotowego, terminie wieszania i i wysokości na jakiej powinna zawisnąć budka dla konkretnego gatunku. Przy okazji można się dowiedzieć co nieco o życiu ptaków.

Pozostanie już „tylko” wykonanie projektu czego zwieńczeniem będzie wybór miejsca (spokój, brak drapieżników, dostępność jedzenia) i zawieszenie budki. A potem możemy już tylko czekać… i obserwować.